درباره «ریپل» رمزپولی که در سال ۲۰۱۷ موسسینش را مولتی‌میلیاردر کرد
ناتانیِل پوپر برای نیویورک تایمز می‌نویسد:
روند شکوفایی ارزهای مجازی آنقدر داغ شده که فهرست ثروتمندان جهان را هم به هم زده است. مثلا موسسین ریپل (Ripple) را در نظر بگیرید، ریپلی که در هفته‌های اخیر قیمت توکِنش به نام XRP سقف آسمان را شکافت.
به نوشته فوربس در اوج این رشد وحشتناک، ثروتِ کریس لارسن، هم‌موسس ریپل لَبز که بزرگترین دارنده ریپل در دنیا هم هست، به بیشتر از ۵۹ میلیارد دلار رسید. آقای لارسن برای مدتی از مارک زاکربرگ (پنجمین فرد ثروتمند دنیا) هم ثروتمندتر شد. عدهٔ دیگری از دارندگان ریپل هم در جریان رشد ۱۰۰ درصدی آن در چند ماه گذشته (و در مجموع رشد ۳۰,۰۰۰ درصدی‌اش در سال ۲۰۱۷) وارد این فهرست شدند.
ارزش کل ریپل‌های در گردش، به بیش از ۱۱۰ میلیارد دلار رسیده است و از این نظر فقط بیتکوین را بالاتر از خود می‌بیند. در این لحظه ۴۰ رمزپولِ مجازی ارزش بازاریِ خود را بالاتر از ۱ میلیارد دلار می‌بینند. این در حالی است که سال گذشته ارزش ناچیزی داشتند. این وضعیت خیلی‌ها را به یاد حبابِ داتکام انداخته است و قطعا بسیاری از این پروژه‌ها -و پروژه‌های کوچکتر- در آینده قربانی این فضای تازه تعریف شده می‌شوند.
اما از ریپل، بوهای خوبی به مشام من نمی‌رسد. منظورم این نیست که ریپل سرمایه‌گذاری خوبی نیست، برعکس به نظرم امسال قیمت هر ریپل می‌تواند به ۱۰ دلار هم برسد. منظورم این است که وعده رمزپول‌ها، تمرکز زدایی از تبادل‌های مالی بود؛ ولی ریپل یک سیستم مرکزی است و از این نظر خیلی ترسناک است.
ریپل چطور کار می‌کند؟ ریپل سیستمی است که در اواخر سال ۲۰۱۲ راه‌اندازی شد. پروتکل آن به قبل از بیتکوین بر می‌گردد. به طور خلاصه شبکهٔ ریپل به کاربرانش اجازه می‌دهد با سرعت بسیار زیاد و با هر ارزی پرداخت‌های خود را انجام دهند. از جمله ارز اختصاصی خود شبکه، یعنی XRP. در شبکه ریپل از XRP برای چند مورد استفاده می‌شود: پرداخت هزینهٔ تراکنش‌ها، رِزِرو کردن آدرس‌های کیف پول روی شبکه، استفاده اختیاری به عنوان واسطه بین ارزهای دیگر.
چه نقدهایی به ریپل وارد است؟ نقد اصلی به نحوه ایجاد شدن XRP ها است. ریپل لَبز، یعنی گروه موسسین ریپل، این شبکه را با ۱۰۰ میلیارد XRP تاسیس کرد، و از آن زمان XRP جدیدی تولید نشده است. این روش عجیبی در دنیای رمزپول‌ها نیست. اما معمولا خالقین شبکه، درصد کمی از ارز تولیدی را برای خودشان نگه می‌دارند. حال آنکه در مورد ریپل، قضیه برعکس است و حدود ۶۰٪ از XRP ها در اختیار ریپل لَبز است که این «انحصار مصنوعی» نگرانی‌های جدی را به وجود می‌آورد.
دومین نقد این است که هزینه‌های تراکنش در شبکه با سوزاندن XRP ها پرداخت می‌شود، این یعنی تعداد XRP های در گردش هر روز کمتر می‌شود، و در نتیجه ارزش باقی‌مانده بالا می‌رود که بیشترین سود را به دارندگان اصلی آن می‌رساند. یعنی «طبق طراحی اولیه» بیشترین سود به ریپل لَبز می‌رسد.
سوم اینکه این همه XRP که در حساب‌های ریپل لَبز خاک می‌خورد «شهرت منفی» برای شرکت به همراه آورده است. بسیاری از افراد در دنیای کریپتوها ریپل را نادیده می‌گیرند و لقب “اِسکَم پولِ جعلی” به آن می‌دهند زیرا بیشتر XRP ها در اختیار یک نهاد است و همین نهاد هم می‌تواند تمام کیف پول‌های حاوی XRP را بلوکه کند.
چهارم موسسین ریپل، جِد مَک‌کِیلِب، کریس لارسن و آرتور بریتو در اوایل تاسیس ۲۰ میلیارد ریپل «به خودشان پاداش دادند». بعدا این ماجرا برای ریپل گران تمام شد. مَک‌کِیلِب تیم را ترک کرد و نسخه‌ای جدید از ریپل به نام استلار (لومِنز) راه انداخت، و سپس تصمیم گرفت همه ریپل‌هایش را بفروشد. تصمیمی که یک دعوای حقوقی راه انداخت و در نهایت با توافق و زمان‌بندی برای فروش آن ریپل‌ها ماجرا خاتمه یافت. وضعیت ایده‌آلی نیست که پول شبکهٔ شما به جیب کسی برود که دارد یک رقیب مستقیم برای آن می‌سازد، اما ساختار اشتباه ریپل چنین وضعی را به وجود آورد.
اگر کل XRP ها را در نظر بگیرید، الآن ارزش بازاریِ ریپل از بیتکوین جلوتر یا حدودا برابر با آن است. اما اگر فقط XRP های در گردش را در نظر باورید، همان جایگاه دوم را دارد. لیپل لَبز هر ماه ۱ میلیارد XRP جدید وارد چرخه می‌کند، یعنی حدود ۳ میلیارد دلار جذب سرمایه برای خودش که در مقایسه با سایر استارت‌آپ‌های این حوزه، شگفت‌انگیز و نگران‌کننده است.
از طرف دیگر، شبکه ریپل و XRP هم داستانی جدا از هم دارند. از آنجایی که در شبکه ریپل می‌شود هر دو ارزی را با هم معامله کرد، پس ذاتا نقش پررنگی برای XRP در نظر گرفته نشده. و حتی تنوع شبکهٔ ریپل به نوعی برای XRP رقیب تراشیده است. ضمن اینکه ریپل به عنوان یک شبکه خدماتی جدا از XRP ارائه می‌کند که بیشتر رشد شرکت از محل آنها می‌آید. با این حال می‌بینیم که قیمت XRP خیلی بالا رفته و این می‌تواند نمایانگر دستکاری قیمت و سفته‌بازی ناسالم باشد. البته شکی نیست که توسعه شبکه ریپل و گسترش کاربران واقعی هم در افزایش قیمت XRP موثر بوده‌اند، اما در کل حساب و کتاب‌ها با هم نمی‌خواند.
در مجموع آیا ریپل یک سرمایه‌گذاری خوب است؟ ریپل بیشتر یک راهکار تجاری برای شرکت‌های بزرگ است تا راهکاری عام برای استفاده مردم عادی. ولی اتفاقا همین مدل تجاری، که شرکت‌های مالی بزرگ را به مشتریان اصلی ریپل تبدیل کرده، یک رالی قیمتیِ بزرگ در سال ۲۰۱۷ رقم زد که می‌تواند در ۲۰۱۸ هم ادامه پیدا کند. باید گوش به زنگ اخبار بود؛ مثلا آخرین شایعه به پیوستن وسترن یونیون به شبکه ریپل اشاره دارد، که چیز کمی نیست. حالا فکر کنید که بقیهٔ کله‌گنده‌ها هم به آن اضافه شوند.
پاورقی: بعضی مخاطبین بلاگیک یا فالوئرهای من در توییتر درباره بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری در بازار کریپتوها می‌پرسند، و جواب اصلی من همیشه این است که “تحقیق و مطالعه کنید” و بعد بلافاصله می‌پرسند “تحقیق؟ چطوری؟ دربارهٔ چی؟” دربارهٔ همین چیزهایی که بالاتر خواندید؛ ایدهٔ اصلی رمزپول چیست؟ موسسینش چطور آدم‌هایی هستند؟ نقشه راه آن چیست؟ چقدر سرمایه جذب کرده و گزارش‌های مالی‌اش چطورند؟ روند گرایش به آن (Adoption) چطور است؟ چه ابزارهایی در اختیار توسعه‌دهندگانِ مستقل قرار می‌دهد؟ و غیره. بله، همراه شدن با پدیده‌های جدید سخت است، اما خیلی کِیف دارد!